Zasady zniesienia gospodarstwa rolnego
Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego powinno w zasadzie nastąpić przez jego podział między współwłaścicieli. W sytuacji gdy taki podział byłby sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd powinien przyznać gospodarstwo rolne temu, na którego zgodę wyrażą wszyscy współwłaściciele. W przypadku braku zgody, gospodarstwo rolne powinien sąd przyznać współwłaścicielowi spełniającemu kryteria, o których mowa w art. 214 ustawy Kodeks cywilny.
Pojęcie gospodarstwa rolnego
Zgodnie z art. 553 ustawy Kodeks cywilny za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Kryteria wyboru współwłaściciela gospodarstwa rolnego
W art. 214 ustawy Kodeks cywilny ustawodawca wskazuje kryteria jakimi sąd powinien kierować się przy wyborze współwłaściciela. Jednakże te kryteria powinny być brane w sytuacji braku zgody ogółu współwłaścicieli co do osoby współwłaściciela, któremu należy przyznać gospodarstwo rolne.
Do tych kryteriów należą:
a) najlepsza gwarancja należytego prowadzenia gospodarstwa rolnego,
b) prowadzenie lub stała praca w gospodarstwie rolnym.
Sprzedaż gospodarstwa rolnego
W przypadku gdy żaden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na przyznanie mu gospodarstwa rolnego, sąd zarządzi sprzedaż, również w sytuacji zgodnego złożenia wniosku przez wszystkich współwłaścicieli, którzy będą domagać się dokonania sprzedaży przysługującego im gospodarstwa rolnego. Sprzedaż nastąpi w oparciu o przepisy ustawy Kodeks postępowania cywilnego.
Należy pamiętać, że współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego części, lecz do chwili zniesienia współwłasności w tym gospodarstwie mieszkali, zachowują uprawnienia do dalszego zamieszkiwania, jednakże nie dłużej niż przez pięć lat, a gdy w chwili znoszenia współwłasności są małoletni – nie dłużej niż pięć lat od osiągnięcia pełnoletności. Ograniczenie terminem powyższym nie dotyczy współwłaścicieli trwale niezdolnych do pracy.